Boşanmada Mal Paylaşımı
Boşanma aşamasına gelen taraflar arasında çözüme kavuşturulması gereken en önemli konulardan biri de çiftlerin, evlilik birliği içerisinde edinmiş oldukları malların akıbetinin ne olacağı, nasıl paylaşılacağıdır.
Anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma sonrasında ve boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte her iki taraf da mal paylaşımı davası açma ve malların mahkeme kararı ile paylaştırılmasını isteme hakkına sahiptir. Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonraki 10 yıl içerisinde açılabilmektedir.
Boşanma kararı henüz kesinleşmeden, mal paylaşımı yapılması mümkün olmamasına karşın uygulamada sıklıkla boşanma davası ile eş zamanlı olarak mal paylaşımı davası açıldığı görülmektedir. Bu hallerde mal paylaşımı davası ilerlememekte, boşanma davası bekletici mesele yapılmaktadır.
Mal Paylaşımı Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Mal paylaşımı davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise:
- Eşlerden birinin ölümü nedeniyle mal rejimi sona ermiş ise, ölenin son ikametgahı mahkemesi boşanmada mal paylaşımı davasına bakmakla yetkilidir.
- Evlilik mahkemenin boşanma kararı ile sona ermişse veya devam eden bir boşanma davası varsa, boşanma davasına bakmaya yetkili olan mahkeme mal rejiminin tasfiyesini, yani boşanma halinde mal paylaşımını yapmakla da yetkilidir.
- Yukarıdaki iki durum haricindeki diğer tüm hallerde davalı eşin ikametgahı aile mahkemesi boşanmada mal paylaşımı davasına bakmaya yetkilidir.
Hangi Mallar Paylaşılır?
Hukuken mal paylaşımı konusunda edinilen malların 1.01.2022 öncesinde mi sonrasında mı edinilmiş olduğu dikkate alınarak bu husus incelenmektedir.
1.01.2002 öncesi edinilen mallar kimin üzerine kayıtlı ise onun malı kabul edilmektedir.
1.01.2022 sonrasında yürürlüğe giren Medeni Kanun’da ise malların, taraflar arasında yarı yarıya paylaşılması kuralı esas alınmaktadır.
Fakat her iki dönem için de ortak olan kural, evlilik öncesinde edinilen malların, malı edinen kişinin kendisine ait olduğudur.
Mal Paylaşımı Davasında Ne Talep Edilir?
Evlilik birliği içerisinde edinilmiş mallar, edinilmiş mal olarak kabul edilmekte ve her iki tarafa eşit şekilde paylaştırılmaktadır.
Fakat tarafların evlenmeden önce edinmiş oldukları mallar, mal paylaşımına dahil edilmemekte, kişisel mal olarak kabul edilmektedir.
Kişisel Mallar Nelerdir?
Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Manevî tazminat alacakları,
- Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Edinilmiş Mallar Nelerdir?
Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
- Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallarının gelirleri, 5
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
Mal paylaşımı davası sırasında tarafların, paylaşıma konu edilen bir malın kişisel malı olduğunu iddia etmesi durumunda bu iddiasını ispat etmesi gerekmektedir. Aksi halde bu mal edinilmiş mal olarak kabul edilerek paylaşıma tabi tutulacaktır. Esas olan evlilik birliği süresince edinilen bir malın edinilmiş mal statüsünde olmasıdır.
Mal Rejiminin Sona Ermesi Ve Tasfiye İle İlgili Kavramlar
Değer Artış Payı Nedir?
Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur. Bu alacak hakkına “Değer Artış Payı” denilmektedir.
Değer artış payı alacağı, o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır.
Böyle bir malın daha önce elden çıkarılmış olması hâlinde hâkim, diğer eşe ödenecek alacağı hakkaniyete uygun olarak belirleyecektir.
Eşler, yazılı bir anlaşmayla değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi, pay oranını da değiştirebilirler.
Eşlerin Payları Nasıl Hesaplanır?
Öncelikle evlilik birliği süresince taraflara ait olan tüm mallar, kişisel mal ve edinilmiş mal olarak ayrılır. Bazı değerler, mal paylaşımı davası sırasında edinilmiş mallara eklenebilecektir. Eklenecek olan değerler şunlardır:
- Eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan, olağan hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar,
- Bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler.
Bu tür kazandırma veya devirlere konu mal varlığı değerleri edinilmiş mal olarak kabul edilip mal paylaşımı davasına dahil edilebilecektir. Hatta ve hatta bu statüdeki malların devredildiği 3.kişilere karşı da dava ihbar edilmek şartı ile hak talebinde bulunmak mümkün hale gelmektedir.
Denkleştirme Nedir?
Kişisel mallar ile edinilmiş mallar arasında evlilik sonrasında değer geçişleri yaşanabilmektedir. Bu değer geçişlerinin mal paylaşımına konu edilmesine “Denkleştirme” denilmektedir.
Yani eşlerden birinin kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan veya edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmiş ise, tasfiye sırasında denkleştirme istenebilmektedir.
Her borç, ilişkin bulunduğu mal kesimini yükümlülük altına sokacaktır. Hangi kesime ait olduğu anlaşılamayan borç, edinilmiş mallara ilişkin sayılır.
Bir mal kesiminden diğer kesimdeki malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına katkıda bulunulmuşsa, değer artması veya azalması durumunda denkleştirme, katkı oranına ve malın tasfiye zamanındaki değerine veya mal daha önce elden çıkarılmışsa hakkaniyete göre yapılmaktadır.
Artık Değer Nedir?
Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır.
Mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut olan edinilmiş mallar, tasfiye anındaki değerleriyle hesaba katılırlar. Edinilmiş mallara hesapta eklenecek olanların değeri, malın devredildiği tarih esas alınarak hesaplanır.
Eşlerden Birinin Mal Paylaşımı Talep Edemeyeceği Haller Var Mıdır?
Özel boşanma nedenlerinden olan zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilecektir.
Mal Paylaşımı Konusunda Sıkça Sorulan Sorular
Evlenmeden Önce Kredi İle Alınan Mallar Paylaşılır Mı?
Evlenmeden önce edinilen fakat kredi borçları evlilik içerisinde ödenmeye devam edilen (araba, ev,…) malların, evlilik içerisinde kredi ile ödenen kısmı edinilmiş mal kabul edilmektedir. Krediyi hangi eşin ödediğinin hiçbir önemi bulunmamaktadır.
Anlaşmalı Boşanma Sonrasında Mal Paylaşımı Davası Açılabilir Mi?
Anlaşmalı boşanma durumunda taraflar sıklıkla anlaşmalı boşanma protokolü ile mal paylaşımı yapmaktadırlar. Eğer anlaşmalı boşanma protokolü ile mal paylaşımı yapılmamışsa veya protokolde mal paylaşımına ilişkin bir feragat beyanı bulunmuyor ise mal paylaşımı davası açılabilecektir.
Boşanma Davasından Önce Satılan Mallar Paylaşılır Mı?
Eşler, boşanma davası öncesinde evlilik içerisinde edinilmiş ev, araba, arsa gibi mal varlıklarını devrederek mal paylaşımı davasının dışında tutmaya çalışsalar da boşanma davası açılmadan önce satılan mallar, mal paylaşımı hesaplamalarına dahil edilmektedir.
Boşanma davasının açıldığı tarihe kadar edinilen tüm malvarlığı değerleri (nakit para, ev, araba, arsa vs.) mal paylaşımına dahildir.
Miras Kalan Mallar Paylaşılır Mı?
Medeni Kanun’a göre bir kişiye miras kalan mal, o kişinin kişisel malı olarak kabul edilmektedir. Kişisel mallar, mal paylaşımına dahil edilmemektedir.
Miras Kalan Maldan Elde Edilen Gelirler Paylaşılır Mı?
Miras kalan maldan elde edilen gelirler edinilmiş mal olarak kabul edilir ve maldan elde edilen gelirlerde diğer eşin yarı oranda hakkı bulunmaktadır. Örneğin, miras kalan bir gayrimenkulün kirası paylaşıma konu olacaktır.
Evlenmeden Önce Alınan Mallar Satılarak Evlilik İçerisinde Yeni Bir Mal Alınması Durumunda Paylaşım Nasıl Olur?
Evlilikten önce alınan mallar, kişisel mal olarak kabul edildiğinden bu malın satılarak yeni bir mal alınması halinde diğer eşin hak iddia etmesi mümkün olmayacaktır.
Fakat evlenmeden önce alınan malın satılmasından sonra üzerine bir miktar para ya da başka bir mal eklenerek yeni bir mal alınırsa artık bu eklenen değerin malda meydana getirdiği artık değerin yarısı için diğer eş hak iddia edebilecektir.
Boşanma davası açılması, sürecin yürütülmesi ve akabinde mal paylaşımı davasının takibi işlemleri için avukatlık ofisimizle iletişime geçebilir; hak kaybı yaşanmaması adına avukatlarımızdan hukuki danışmanlık alabilirsiniz.
